Akoestiek is geen exacte wetenschap; we horen allemaal anders en hebben verschillende wensen en verwachtingen. Ook de oplossingen kunnen soms verschillen. Volgens de officiële definitie is er in de relatief kleine kamers geen sprake van echte galm. Toch noem ik het in deze praktische uitleg galm, omdat dit in de praktijk het meest zo bekend is.
Galm
Geluid, bijvoorbeeld van stemmen of uit luidsprekers, dat in een kamer wordt geproduceerd, zal duizenden keren tegen de vloer, het plafond en de wanden heen- en weer kaatsen, totdat het is uitgestorven.
Deze geluidsreflecties zijn het sterkst van harde materialen, zoals beton, steen, hout en glas.
Iedere keer dat het geluid bijvoorbeeld een zijwand raakt en teruggekaatst wordt, wordt een deel daarvan niet teruggekaatst maar gaat door de wand naar buiten of wordt door het materiaal waar de wand van is gebouwd, geabsorbeerd.
Lage tonen met lange golflengtes en veel energie gaan vaak door een wand, terwijl hoge tonen juist vaak geabsorbeerd worden. (Vandaar dat, als je de buren hoort, je dan bijna altijd alleen lage tonen hoort).
Iedere keer wordt er dus minder geluid door een zijwand of plafond teruggekaatst dan er tegenaan komt. Dit gaat zo lang door tot het geluid is uitgestorven.
In een kleine kamer zal het geluid veel sneller de zijwanden en het plafond bereiken en weer teruggekaatst worden, dan in een grote ruimte bijvoorbeeld een kerk, omdat in een kleine kamer de wanden dichterbij zijn. In een kleine kamer vinden wordt daarom al heel snel heel vaak het geluid door het plafond, vloer en de wanden heen- en weer gekaatst en is in een kleine kamer sneller uitgestorven dan in een grote ruimte.
Vandaar dat er in het algemeen in een grote ruimte meer galm is (het duurt langer voor het geluid is uitgestorven) dan in een kleine kamer.
Ieder oppervlak, dus ook beton of glas, zal bij iedere keer terugkaatsten, een deel ervan weglaten en een ander deel terugkaatsten.
Vanuit akoestisch oogpunt gezien, zijn het dus filters die selectief bepaalde tonen wel en andere tonen niet terugkaatsen.
Hoe vaak en hoe sterk het geluid wordt teruggekaatst en welke toonhoogten (frequenties) wel- en welke niet worden teruggekaatst zijn bij spraak-verstaanbaarheid en Hifi-weergave van groot belang.
Dus ook voor spraak-verstaanbaarheid is deze verhouding tussen de galmtijden van de lage-, midden- en hoge frequenties van belang. Bijvoorbeeld bij een onvoldoende aandeel in hoge tonen wordt het moeilijk anderen in een groep te verstaan.
Vandaar dat wij bij Rivasono altijd rekening houden met de verdeling tussen de frequenties van laag tot hoog. Wij kunnen dan precies die materialen adviseren die hun maximale werking hebben in de frequentie-gebieden die in de kamer relatief lange galmtijden hebben en tegelijk minder absorberen bij de frequentiegebieden die in de kamer al korte galmtijden hebben. Hierdoor wordt niet alleen de duur van de galm naar het gewenste niveau gebracht, maar ook de balans ervan tussen lage-, midden- en hoge tonen hersteld.
Waarom is teveel galm eigenlijk storend
U kent het effect, als u in een restaurant met iemand geconcentreerd in gesprek bent, neemt u de geluiden om u heen zoals achtergrondmuziek, andere bezoekers, geluid van buiten, op dat moment niet meer waar. De hersenen schakelen deze geluiden tijdelijk uit, zodat u zich op het gesprek kan concentreren.
Datzelfde gebeurt in een kamer met teveel galm; eigenlijk te lange galmtijden. In een kamer met teveel galm zullen de hersenen al deze reflecties uitschakelen, zodat u maximaal het gesprek of de muziek kunt horen. Dit kost echter energie; luisteren wordt vermoeiend.
Nog vervelender is als de galm niet gelijkmatig verdeeld is tussen lage-, midden- en hoge tonen. U kunt zich voorstellen dat dit een hele opgave voor de hersenen is om hier nog iets van te maken!
Hoe weet ik of ook in mijn kamer teveel galm heeft
Helaas hebben de meeste kamers en zeker de moderne, minimaal ingerichte en met harde materialen gebouwde kamers last van te lange en ongelijkmatig verdeelde galmtijden. De hoge tonen zijn hier al snel uitgestorven omdat dunne materialen wel hoge tonen absorberen, maar veel minder midden tonen en helemaal geen lage tonen. In deze kamers met wellicht wel een kleed en wat gordijnen zullen dus de lage- en middentonen veel langer heen- en weer blijven kaatsten dan de hoge tonen en daarom ook sterker hoorbaar zijn.
Zoals eerder beschreven, als u vermoeid wordt van luisteren naar TV, muziek of tijdens een gesprek waarbij meerdere mensen om u heen praten, is er waarschijnlijk te veel galm.
Een andere indicatie van teveel galm is het feit dat u harder gaat praten en het volume van de tv of Hifi-set juist terug draait bij een “volle” muziekbron. Een enkele spreker of zanger gaat dan nog, maar bij een druk of compleet spelend orkest heeft u de neiging het volume steeds zachter te zetten.
Hoeveel galm is gewenst
Misschien lijkt het na het lezen tot nu toe dat galm een ongewenst verschijnsel is, dat we zoveel mogelijk moeten uitbannen. Dit is niet het geval.
Een kamer zonder galm; een “dode” ruimte, klinkt onnatuurlijk. Zowel voor spraakverstaanbaarheid als muziekweergave is een bepaalde mate van galm een waardevolle toevoeging op het oorspronkelijke geluid van stem, speakers of live-instrument. Behalve de juiste hoeveelheid galm is ook de evenwichtige balans ervan tussen de toongebieden belangrijk.
Bij onze adviezen houden we, uit ervaring, ook rekening met de sfeer en uitstraling van de kamer. Een klassiek ingerichte kamer in een oud huis mag wat meer galm hebben dan een kleine moderne kamer. Het is, soms onbewust, onnatuurlijk als je in een kloosterzaal stapt die klinkt als een akoestisch droge studio en omgekeerd.
Daarbij komt tevens gewenning; door de moderne interieurs met harde materialen zijn we wat meer gewend geraakt aan langere galmtijden.
Alles meenemende kunnen we stellen dat, voor een goede muziekweergave, de galmtijden (RT60) tussen 0,3 en 0,6 sec. moeten liggen. Nu is het met akoestiek zo dat galmtijden van 0,6 sec. niet opeens veel te lang zijn, maar 0.7 sec. en langer verdienen wel aandacht. Ook de vermindering van spraakverstaanbaarheid en toename van “onrust” zal dan sterker merkbaar worden, langer luisteren wordt vermoeiend en de kamer erg “gehorig”.
Helaas wordt akoestiek en daarmee het welbevinden en akoestisch wooncomfort nog vaak vergeten bij (ver)bouwplannen, ook door architecten.
Door de moderne bouwstijl met harde materialen, schaarse inrichting, glas en bijvoorbeeld een vide e.d. komen wij soms in huiskamers met galmtijden van wel 1,2 sec… In deze kamers is van enig redelijke verstaanbaarheid en TV- of audio weergave geen sprake; details gaan verloren in de “soep” van galm die de kamer zelf aan het geluid toevoegt.
Op welke manier je teveel aan galm oplost is te lezen in: Galm verminderen met absorptie en diffusie
